Sở dĩ những cây quất cảnh được trưng nhiều vào ngày Tết là vì theo âm Hán, phát âm từ “quất” gần giống với của từ “cát” trong “cát tường” ý nghĩa gặp nhiều may mắn và phước lành. Bởi vậy mà cây quất thường được chọn để trang trí trong nhà vào ngày Tết với mong muốn cầu mong tài lộc, phú quý. Sau Tết, nhiều gia đình muốn tận dụng những quả quất cảnh để làm gia vị, làm mứt… nhưng theo chia sẻ của những người trồng quất thì điều này là không nên.
Quả quất (tắc) có nhiều tác dụng chữa bệnh như chữa ho, tiêu đờm, dễ tiêu hóa, giải nhiệt cơ thể khi nắng nóng… Nhiều nhà thường tận dụng số quả quất cảnh chưng ngày Tết ngâm đường làm đồ uống giải khát vào mùa hè, hoặc làm mứt ăn dần…
Tuy nhiên, những công dụng trên chỉ ở quả quất được trồng tự nhiên, sạch, còn với cây quất cảnh thì hoàn toàn không nên. Quất cảnh thường phải phun thêm thuốc kích thích bên cạnh phân bón với thuốc trừ sâu để bảo quản quả quất lâu hỏng và vỏ có màu vòng đẹp mắt. Thời tiết xấu, người ta sẽ dùng các loại thuốc này nhiều hơn.
Cây quất cảnh được trồng với mục đích làm cảnh, nên để giữ cây tươi đẹp, người trồng có thể phun, tiêm những chất bảo vệ thực vật, chất tăng trưởng… hay hóa chất khác ta không thể biết. Vì vậy, ăn quả quất này chắc chắn có hại cho sức khỏe nói chung, mối hại chưa thể nhận biết được ngay mà phải qua một thời gian dài mới biết.
Theo các chủ vườn, họ không rõ tên chính xác của loại thuốc này là gì, mà chỉ biết, đây cũng chính là loại thuốc dùng để kích thích cho chuối, cà chua nhanh chín, có mã sáng, đẹp và giữ được lâu
“Thuốc này dạng nước, cứ hoà thuốc vào bình phun thuốc sâu và phun lên quả lúc còn xanh để nó kích nhanh chín và cách khoảng gần tháng khi chuẩn bị bán để nó giữ quả được lâu hơn”,chủ một vườn quất ở Khoái Châu, Hưng Yên bày cách.
Theo Phó giáo sư – Tiến sĩ Nguyễn Duy Thịnh, làm việc tại Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm Đại học Bách khoa Hà Nội, quất chúng ta dùng để chưng Tết là quất cảnh, sử dụng quất cảnh làm thực phẩm là một việc vô cùng sai lầm.
Phó giáo sư – Tiến sĩ Thịnh còn cho biết mặc dù trong quả quất có chứa rất nhiều vitamin A, C, B1, B11, canxi, phốt pho,.. và có vô cùng nhiều lợi ích cho sức khỏe như thông phổi, tiêu đờm, giải cảm. Tuy nhiên, những chất dinh dưỡng và lợi ích kia chỉ xảy ra khi bạn sử dụng quất sạch, không phải quất chưng cảnh.
Dẫn chứng cụ thể là anh N.V.K (ở Liên Nghĩa, Văn Giang, Hưng Yên), một chủ nhà vườn trồng quất, anh cho biết rằng quất ngoài thuốc trừ sâu và phân bón thì phải sử dụng thêm thuốc kích thích để bảo quản cho lâu hỏng và có màu vàng óng đẹp mắt. Những năm thời tiết xấu là càng sử dụng nhiều thuốc này.
Theo anh Đông, một chủ nhà vườn trồng quất Tứ Liên, Tây Hồ không ngần ngại cho biết, quất cảnh ngoài thuốc trừ sâu và phân bón thì phải sử dụng thêm thuốc kích thích để bảo quản cho lâu hỏng và có màu vàng óng đẹp mắt. Những năm thời tiết xấu là càng sử dụng nhiều thuốc này.
Vì thế, anh khuyên các gia đình tuyệt đối không dùng quất cảnh để ăn. Nếu muốn ăn thì phải trồng riêng những cây quất lấy quả, không sử dụng các loại thuốc kích thích, thuốc trừ sâu. Hoặc muốn tái sử dụng nó thì hãy hái hết quả của chúng, cắt bớt cành lá rồi trồng cây xuống đất và chăm bón cẩn thận. Khi cây ra quả mới bạn có thể ăn chúng mà không sợ ảnh hưởng đến sức khỏe.
Theo kinh nghiệm của những người trồng vườn, những quả quất đã đánh thuốc kích thích tăng trưởng thường có vỏ phồng, xốp do chất dinh dưỡng bị hút hết để nuôi vỏ, lõi quả bé, xơ, không có giá trị dinh dưỡng. Quả không có thuốc kích thích thường bé, vỏ mỏng, nhiều nước, có thể ăn, làm thuốc trị ho rất tốt.
Do đó, chính những người trồng quất cũng cho biết thêm rằng gia đình họ không hề ăn quất làm cảnh, nếu muốn ăn thì phải trồng riêng những cây quất lấy quả, không sử dụng các loại thuốc kích thích, thuốc trừ sâu và trồng ở vùng đất tốt hơn loại quất làm cảnh thì mới tốt.
Những nguy hiểm khi ăn phải quất cảnh phun hóa chất
Vốn dĩ quả quất chứa nhiều vitamin A, C, B1, B11, và canxi, phốt pho, kali, kẽm… có tác dụng kiện tỳ, thông phổi, trừ đờm, trị viêm họng, ho cảm, giải uất, giải rượu, giảm cholesterol, bền thành mạch, có lợi cho người cao huyết áp. Có thể chế biến nước quất ép, nước giải khát bằng cách ngâm với đường, muối, hoặc dùng vỏ quất sao với gừng sắc uống…
Tuy nhiên, những công dụng của quả quất trên chỉ ở quả quất được trồng tự nhiên, sạch, còn với cây quất cảnh thì hoàn toàn không nên. Bởi người trồng quất cảnh chỉ chú ý nhu cầu quất làm cảnh, không giải quyết làm thực phẩm.
Theo Tiến sĩ Phan Thế Đồng, Phó Chủ tịch Hội dinh dưỡng TP.HCM, ăn quất có hoá chất không có mùi thơm, ăn vào sẽ hại dạ dày, đáng sợ nhất là chất tăng trưởng có trong quất sẽ tác động tới tế bào trong cơ thể con người khiến tế bào phát triển nhanh hơn, dễ gây UT. Không chỉ vậy, chất tăng trưởng còn gây rối loạn sinh lý…
Theo chính những người trồng quất cho biết, chính gia đình họ nếu muốn ăn quất thì sẽ trồng riêng những cây quất để lấy quả, còn không sử dụng những quả quất trên cây quất cảnh.
Còn theo TS Nguyễn Văn Khải, thuốc thúc chín có nhiều loại khác nhau. Hoạt chất có trong “Hoa quả thúc chín tố” là ethrel. Hoạt chất này có trong danh mục thuốc điều hòa sinh trưởng nhưng chỉ dùng để kích thích mủ cao su. Hoạt chất này cũng có trong đất đèn.
Theo TS Nguyễn Văn Khải (Giám đốc Trung tâm Tư vấn Tiết kiệm điện và Dung dịch hoạt hoá điện hóa), càng tới gần ngày đem quất cảnh đi bán thì chủ vườn càng phun nhiều thuốc hơn để giữ màu, bảo quản quả khỏi rụng…
Dư lượng hóa chất độc hại vì thế đọng lại trên lá, quả, thậm chí ngấm cả vào trong quả quất rất lớn. “Nên vứt hết đi, đừng ngâm, ăn bất cứ quả của cây cảnh nào, trong đó có quất. Mùi quất tự nhiên rất thơm, còn quất có hoá chất không có mùi thơm, ăn vào sẽ hại dạ dày… “, TS Khải nói.
Đồng quan điểm, TS Nguyễn Duy Thịnh (Viện Công nghệ Sinh học – Công nghệ Thực phẩm, ĐH Bách khoa Hà Nội) khuyên người tiêu dùng không nên sử dụng quất cảnh làm thực phẩm. Bởi lâu nay người ta chú ý nhu cầu quất làm cảnh, không giải quyết làm thực phẩm nên người trồng có thể cho những hoá chất để giữ tươi lâu, đẹp lâu.
Theo TS Nguyễn Duy Thịnh, người ta hiện ít quan tâm đến các hoá chất giữ cho cây cảnh, hoa được bền lâu vì nó không phải là thực phẩm. Các loại hoa như hoa ly cũng được cho hoá chất để có đủ màu, tươi lâu, đẹp bền. Người dân mua về trưng đẹp rồi vứt đi. Vì thế, không nên sử dụng các loại cây cảnh làm thực phẩm. Nếu muốn ăn quất thay chanh, nên mua từ khi cây đang được trồng tỉa.
Nếu bạn thấy tiếc cây quất cảnh và muốn tái sử dụng nó thì hãy hái hết quả của chúng, cắt bớt cành lá rồi trồng cây xuống đất và chăm bón cẩn thận. Khi cây ra quả mới bạn có thể ăn chúng mà không sợ ảnh hưởng đến sức khỏe.
Quất chưng Tết rất đẹp và mang lại nhiều ý nghĩa tài lộc, may mắn. Tuy nhiên, bạn không nên ăn chúng nếu không muốn bị ảnh hưởng sức khỏe. Hy vọng bài trên sẽ giải đáp hết những thắc mắc, khiến bạn tránh xa quất chưng Tết để đảm bảo sức khỏe cho cả gia đình.
Một số người sơ chế bằng cách rửa sạch và ngâm quất vào chậu nước có dung dịch rửa, phơi lỳ rồi ngâm. Cách này cũng không được khuyến khích.
Tóm lại, người tiêu dùng không nên sử dụng quất đang chưng cảnh để làm thực phẩm. Bởi vì quất làm cảnh chỉ để làm cảnh nên được tiêm, xịt vào rất nhiều hóa chất để giữ cho đẹp và lâu. Do đó, gây hại đến sức khỏe nếu như người tiêu dùng khi ăn nó.
