Ngoài vai trò giải độc, gan còn có chức năng tổng hợp, bài tiết và chuyển hóa các chất trong cơ thể, giúp duy trì sự cân bằng và sức khỏe tổng thể. Tuy nhiên, gan lại là một cơ quan đặc biệt vì nó không có “dây thần kinh đau”, điều này có nghĩa là khi gan bị tổn thương, cơ thể không cảm nhận ngay được sự đau đớn. Vì vậy, khi gan gặp vấn đề, chức năng chuyển hóa chất của cơ thể sẽ bị suy giảm, ảnh hưởng đến nhiều quá trình quan trọng. Để bảo vệ sức khỏe lá gan một cách hiệu quả, việc duy trì thói quen ăn uống khoa học, sinh hoạt hợp lý và lối sống lành mạnh là rất cần thiết.

Trong trường hợp cơ thể bắt đầu xuất hiện một số dấu hiệu bất thường, đặc biệt là hai triệu chứng ngứa dưới đây, bạn nên chủ động đi kiểm tra sức khỏe ngay, bởi chúng có thể là những dấu hiệu cảnh báo rằng gan đang gặp vấn đề nghiêm trọng.

Ngứa da

Nhiều người thường nghĩ rằng ngứa da chỉ là kết quả của dị ứng hoặc do muỗi đốt. Tuy nhiên, nếu bạn bỗng dưng bị ngứa da kéo dài trong một khoảng thời gian mà không có nguyên nhân rõ ràng, thì đây có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm một vấn đề về gan, bao gồm cả ung thư gan. Khi gan gặp vấn đề, khả năng trao đổi chất của cơ thể bị suy yếu, khiến dịch mật không thể di chuyển dễ dàng đến hệ tiêu hóa để hỗ trợ quá trình tiêu hóa. Lúc này, mật dư thừa sẽ bị lắng đọng trong túi mật, và một phần mật sẽ thấm vào máu. Máu lưu thông khắp cơ thể sẽ mang theo muối mật, làm cho chúng tích tụ dưới da, kích thích các đầu dây thần kinh và gây ngứa. Đây là một trong những triệu chứng quan trọng cần được chú ý.

Bệnh sẩn ngứa do gan là một trong những triệu chứng gợi ý việc suy giảm chức năng thải độc của gan. Gan là một trong những cơ quan thiết yếu của cơ thể, đảm nhận nhiều vai trò quan trọng khác nhau. Khả năng lọc và loại bỏ các chất có hại cho cơ thể từ thức ăn, nước uống là một chức năng không thể thiếu luôn được gan đảm bảo. Tuy nhiên, nếu cơ thể người nhận quá nhiều các loại độc tố khác nhau, gan có thể sẽ bị tổn thương từ đó không thực hiện tốt được các hoạt động chuyển hóa cần có. Chất độc tồn dư trong cơ thể lâu ngày sẽ gây ra các biểu hiện lâm sàng như sẩn ngứa, mề đay. Bệnh sẩn ngứa do gan thường xuất hiện vào mùa hè, khi thời tiết khó chịu do nắng nóng, môi trường xung quanh ô nhiễm. Trong điều kiện này, cơ thể người thường tiết nhiều mô hôi, tuyến bã hoạt động mạnh là điều kiện thuận lợi cho việc hình thành nhiều sẩn ngứa. Người mắc bệnh sẩn ngứa do gan rất dễ tái phát nhiều lần, ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể âm thầm tiến triển trong thời gian dài, , gây suy giảm chức năng gan mạn tính, nặng nề hơn có thể dẫn đến xơ gan.

Vì sao bệnh gan lại gây sẩn ngứa da

Khi mắc bệnh, chức năng của gan không còn được hoạt động tốt, bao gồm cả việc lọc và thanh thải các độc tố. Các chất có hại được tích tụ nhiều trong cơ thể, lâu dần biểu hiện thành các dấu hiệu bất thường trên lâm sàng như các sẩn ngứa trên da. Một số chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng không hợp lý đóng vai trò là những yếu tố đẩy nhanh tiến trình bệnh lý như:

Sử dụng nhiều thực phẩm chế biến sẵn, nhiều chất bảo quản.
Chế độ ăn ít chất xơ, thiếu hụt nhiều vitamin và khoáng chất.
Chế độ làm việc căng thẳng, nhiều áp lực.
Thường xuyên phải thức khuya, lao động thể chất quá sức.
Lạm dụng các thức uống có cồn như rượu, bia. Rượu là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến xơ gan đã được biết đến trên lâm sàng.

Da bị ngứa, khi nào đến gặp bác sĩ?

Nếu bạn cho rằng ngứa có thể là một dấu hiệu ung thư, hãy đến cơ sở y tế để thăm khám, chẩn đoán và có hướng xử lý kịp thời. Các triệu chứng ngứa da nên đi khám bao gồm:

• Ngứa kéo dài hơn 2 ngày
• Nước tiểu của bạn sẫm màu như màu trà
• Da của bạn chuyển sang màu vàng
• Bạn gãi da cho đến khi nó bị loét hoặc chảy máu
• Phát ban nặng hơn khi bôi thuốc mỡ hoặc kem
• Da c đỏ tươi hoặc có mụn nước đóng vảy
• Có mủ hoặc dịch tiết ra từ da có mùi khó chịu
• Không thể ngủ qua đêm vì ngứa
• Dấu hiệu của một phản ứng dị ứng nghiêm trọng như khó thở , phát ban hoặc sưng mặt hoặc cổ họng

Tóm lại, có nhiều nguyên nhân tiềm ẩn gây ngứa. Trong một số trường hợp, nó có thể là triệu chứng của một số loại ung thư hoặc điều trị ung thư. Nếu bạn bị ung thư và cảm thấy ngứa ngáy bất thường, hãy đến gặp bác sĩ để đảm bảo rằng đó không phải là dấu hiệu của một vấn đề nghiêm trọng. Bác sĩ có thể giúp bạn xác định nguyên nhân cụ thể và đưa ra một số gợi ý về cách giảm ngứa.

Những bệnh ung thư nào có thể khiến da bị ngứa

Nghiên cứu năm 2018 trên 16.000 người trong Hệ thống Y tế Johns Hopkins chỉ ra rằng những bệnh nhân bị ngứa toàn thân có nhiều khả năng bị ung thư hơn những bệnh nhân không ngứa. Các loại ung thư thường gặp nhất liên quan đến ngứa bao gồm:

• Ung thư da: Da hay bị ngứa là một trong những dấu hiệu ung thư da phổ biến nhất. Nguyên nhân là bởi ung thư da được xác định do một điểm mới hoặc thay đổi trên da. Trong một số trường hợp, ngứa ngáy có thể là lý do khiến vết đó được chú ý.
• Bệnh ung thư tuyến tụy: Những người bệnh ung thư tuyến tụy có thể khiến da bị ngứa. Tuy nhiên, ngứa không phải là triệu chứng trực tiếp của ung thư. Vàng da có thể phát triển do khối u gây tắc mật và các hóa chất trong mật có thể xâm nhập vào da và gây ngứa.
• Lymphoma: Ngứa là một triệu chứng phổ biến của ung thư hạch da, u lympho tế bào T và u lympho Hodgkin. Ngứa ít phổ biến hơn ở hầu hết các loại ung thư hạch không Hodgkin. Nguyên nhân gây ngứa có thể do các hóa chất tại hệ thống miễn dịch tiết ra để phản ứng với các tế bào ung thư hạch.
• Bệnh đa hồng cầu: Trong bệnh đa hồng cầu, ngứa có thể là một dấu hiệu ung thư. Ngứa có thể đặc biệt rõ ràng sau khi tắm nước nóng.
• Ung thư đường mật
• Ung thư túi mật
• Ung thư gan

Ngứa mắt

Mắt là một bộ phận rất dễ bị tổn thương, đặc biệt khi chúng ta phải làm việc liên tục mà không chú ý đến việc nghỉ ngơi, dẫn đến tình trạng khô và ngứa mắt. Tuy nhiên, nếu mắt bạn vẫn xuất hiện tình trạng ngứa mà không có lý do rõ ràng, điều này có thể là một dấu hiệu tiềm ẩn của ung thư gan. Khi gan bị tổn thương, khả năng dự trữ máu của gan bị giảm sút, khiến quá trình lưu thông máu đến gan không đủ, dẫn đến tình trạng thiếu máu nuôi dưỡng các cơ quan trong cơ thể, bao gồm cả mắt. Điều này có thể gây ra tình trạng khô và ngứa mắt.

Nếu bạn gặp phải cả hai triệu chứng ngứa này, đặc biệt là khi chúng xảy ra cùng lúc, bạn cần đến cơ sở y tế để kiểm tra và bảo vệ sức khỏe gan kịp thời. Việc phát hiện sớm sẽ giúp quá trình điều trị trở nên hiệu quả hơn, bảo vệ sức khỏe gan và các cơ quan khác trong cơ thể.

Các dấu hiệu bệnh gan thường gặp

1. Mệt mỏi chán ăn

Mệt mỏi là triệu chứng phổ biến nhất của bệnh gan. Mặc dù cơ chế bệnh sinh cơ bản hiện vẫn chưa có kết luận chính xác nhưng được xác định liên quan đến những thay đổi trong dẫn truyền thần kinh trung ương. Nói cách khác, mệt mỏi chính là kết quả từ tín hiệu mất ổn định giữa não và gan tổn thương. Từ đó, cơ thể bắt đầu rơi vào trạng thái uể oải, tay chân bủn rủn và không có cảm giác thèm ăn. 

Việc kiểm soát triệu chứng này thường rất khó khăn, do đó, các phương pháp điều trị cụ thể hiện không có sẵn. Đối với trường hợp này, bác sĩ thường tìm cách loại bỏ những yếu tố nguyên nhân gây mệt mỏi tách biệt với bệnh gan ở người bệnh, chẳng hạn như thói quen sinh hoạt, thuốc điều trị…

2. Ngứa, nổi mề đay, mụn nhọt

Những triệu chứng này thường hiếm gặp ở bệnh gan liên quan đến rượu và gan nhiễm mỡ không do rượu. Ngược lại, xơ gan ứ mật nguyên phát (PBC), viêm đường mật xơ cứng nguyên phát (PSC)… lại có khả năng cao gây ra dấu hiệu ngứa, mụn nhọt hoặc nổi mề đay, tuy nhiên không phải ai bị ngứa cũng bị bệnh gan mà nhiều khi liên quan đến dị ứng. Theo nhiều nghiên cứu thử nghiệm và lâm sàng, những triệu chứng này có thể xuất phát từ các yếu tố sau:

Axit mật.

Một số chất tự nhiên trong cơ thể: Histamine, Serotonin…

Tế bào da nhạy cảm.

Lysophosphatidic acid (LPA) và autotaxin (một loại enzym hình thành LPA). (3)

3. Nước tiểu sẫm màu

Đây là triệu chứng cho thấy tế bào hồng cầu trong máu tích tụ quá nhiều bilirubin do gan không phân hủy bình thường. Lúc này, nước tiểu thường có màu như nước chè đặc. (4)

4. Hơi thở có mùi

Gan hoạt động như một bộ lọc, có nhiệm vụ tống khứ các chất thải ra khỏi máu và biến đổi một số chất trong máu thành mật để đi vào ruột, từ đó bài tiết ra theo phân. Khi cơ quan bị tổn thương, khả năng lọc những hợp chất chứa lưu huỳnh cũng bị hạn chế. Điều này đồng nghĩa với việc gan bị suy, dẫn đến việc xuất hiện mùi khó chịu trong hơi thở. Tuy nhiên, mùi bất thường này hoàn toàn không liên quan đến vấn đề vệ sinh hay sức khỏe răng miệng. Người bệnh không thể giải quyết bằng phương pháp súc miệng như thông thường.

5. Đau hạ sườn phải

Phần lớn các trường hợp đau hạ sườn phải đều mắc bệnh lý về gan, chẳng hạn như xơ gan, ung thư gan… Cơn đau có thể nhói nhưng thường là cảm giác tức nặng, xuất hiện rồi biến mất. Nếu triệu chứng này xảy ra thường xuyên và cường độ tăng dần khiến cơ thể mất khả năng hoạt động bình thường thì người bệnh cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế càng sớm càng tốt.

Ngoài ra, dấu hiệu đi kèm thường là mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, khó tiêu, sụt cân nhanh chóng… Khi tình trạng tiến triển nghiêm trọng hơn, người bệnh còn bị vàng da, vàng mắt và đổi màu nước tiểu.

6. Màu phân thay đổi

Đây là một trong những dấu hiệu bệnh gan thường gặp nhất, trong đó phổ biến là tắc mật. Đây là tình trạng đường mật trong cơ quan bị viêm hoặc kích thích, khiến dòng chảy của mật đến ruột bị cản trở.

Thông thường, muối mật được gan giải phóng ra sẽ làm cho phân có màu vàng. Trong trường hợp cơ quan không sản xuất đủ mật hoặc dòng chảy của mật bị chặn, phân sẽ bạc màu.

7. Nôn mửa dai dẳng

Khi gan bị tổn thương, khả năng lọc chất độc ra khỏi cơ thể bị giảm sút nghiêm trọng, từ đó gây ra các vấn đề tiêu hóa bất thường. Lúc này, triệu chứng buồn nôn hoặc buồn nôn và nôn khi ngửi thấy mùi thức ăn. Đây có thể là triệu chứng bệnh gan đã chuyển biến nghiêm trọng, cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế càng sớm càng tốt.

8. Vàng da, vàng mắt

Đây là triệu chứng cho thấy tế bào hồng cầu trong máu chứa quá nhiều bilirubin (một chất màu vàng cam). Khi những tế bào này chết đi, gan cũng bắt đầu lọc bulirubin ra khỏi máu. Tuy nhiên, nếu cơ quan bị tổn thương, không còn hoạt động bình thường, bilirubin sẽ dần tích tụ và gây ra hiện tượng vàng da, vàng mắt. Đây có thể là dấu hiệu điển hình cho một số bệnh lý sau:

Viêm gan.

Bệnh gan liên quan đến rượu.

Tắc ống mật.

Ung thư tuyến tụy.

Ngoài ra, một số loại thuốc như acetaminophen, penicillin, thuốc tránh thai và steroid cũng thường liên quan đến bệnh gan, có thể gây triệu chứng vàng da, vàng mắt ở người bệnh.

9. Dấu sao mạch trên da

Dấu sao mạch trên da là phần cuối của tiểu động mạch với các mao mạch tỏa ra bên ngoài giống như chân nhện màu đỏ, hay gặp ở vunguwcj nagy dưới cổ. Đây thường là dấu hiệu bệnh gan mạn tính, hay gặp do uống rượu. Ngoài ra, triệu chứng này cũng xuất hiện ở ⅓ tổng số trường hợp mắc xơ gan. Theo đó, số lượng tổn thương sẽ tương quan với mức độ nghiêm trọng của bệnh lý cũng như sự xuất hiện của chứng giãn tĩnh mạch thực quản và dạ dày. (5)

10. Xuất hiện các vết bầm tím dưới da

Khi gan bị tổn thương, lượng protein tạo ra sẽ không đủ để tham gia vào quá trình đông máu, do đó da dễ bị bầm tím và chảy máu hơn bình thường. Hay gặp khi có xơ gan chức năng gan đã suy giảm. (6)

11. Trướng bụng

Trướng bụng là một trong những biểu hiện bệnh gan dễ nhận biết nhất, đặc biệt là xơ gan, xảy ra do sự mất cân bằng protein dẫn đến tích tụ dịch. Trong một số trường hợp, dịch còn có thể tích tụ vào các bộ phận khác trên cơ thể, chẳng hạn như tay, chân.

12. Sưng phù chân

Dấu hiệu điển hình của bệnh gan nhiễm mỡ là tích tụ chất chất béo trong gan, gây hiện tượng sưng phù chân. Nguyên nhân phổ biến nhất là lạm dụng rượu bia và xuất phát từ thói quen sống thiếu lành mạnh.

13. Thay đổi tâm trạng và tính cách

Chức năng gan kém sẽ dẫn đến sự tích tụ chất độc trong cơ thể, lâu dần xâm nhập vào máu và lan đến não. Ban đầu, người bệnh sẽ gặp phải triệu chứng mất tập trung, hay nhầm lẫn, sau đó tác động nghiêm trọng đến chất lượng giấc ngủ, đãng trí, thậm chí là mất phản ứng.