Không ít người cho rằng chỉ khi ăn quá nhiều đồ ngọt, béo phì hoặc cao tuổi mới bị đường huyết cao, dễ mắc tiểu đường. Tuy nhiên, bệnh lý rối loạn chuyển hóa này vô cùng phổ biến, có thể “tấn công” mọi lứa tuổi. Đặc biệt là bệnh có thể hình thành từ những hành vi nhỏ nhặt trong cuộc sống hàng ngày.
Theo các chuyên gia sức khỏe, tiểu đường đang phổ biến và trẻ hóa nhanh hơn, nhất là tiểu đường tuýp 2. Một phần lớn là do thói quen ăn uống, sinh hoạt không lành mạnh cộng thêm lười vận động. Càng đáng lo ngại hơn khi người trẻ tuổi lại thường chủ quan với sức khỏe, dễ xem nhẹ các dấu hiệu cảnh báo nên thời điểm phát hiện bệnh muộn.
Đường huyết cao mãn tính trong thời gian dài gây nên những rối loạn chuyển hóa carbohydrate, protide, lipide, gây tổn thương ở nhiều cơ quan khác nhau. Đặc biệt là ở tim, mạch máu, thận, mắt, thần kinh và có thể gây nguy hiểm tính mạng.
Vì vậy, nếu buổi sáng ngủ dậy mà phát hiện cơ thể có 5 bất thường sau đây thì nên kiểm tra đường huyết sớm:
1. Buồn ngủ, đổ mồ hôi
Nếu bạn đã có một đêm mất ngủ hay đang trong trạng thái quá sức, ốm đau thì việc khó thức dậy ngay vào buổi sáng là dễ hiểu. Tuy nhiên, nếu sáng nào bạn cũng cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lượng, buồn ngủ, không thể thức dậy ngay cả khi đã ngủ đủ giấc thì nên cảnh giác với bệnh tiểu đường.
Bởi lượng đường trong máu thấp qua đêm có thể làm gián đoạn giấc ngủ của bệnh nhân tiểu đường và dẫn đến khó thức dậy vào buổi sáng hôm sau, kèm theo triệu chứng mệt mỏi suốt cả ngày. Dấu hiệu dễ nhận biết nhất đối với tình trạng hạ đường huyết khi ngủ thường bao gồm người đổ nhiều mồ hôi sau khi thức dậy.
2. Khô miệng và hôi miệng bất thường
Chúng ta đều hiểu rằng, miệng có mùi hôi khi mới ngủ dậy là chuyện dễ hiểu. Nhưng nếu mùi này đột nhiên trở nên nặng hơn nhiều lần hoặc sau khi đánh răng, uống nước mà vẫn không hết thì rất có thể là do lượng đường trong máu quá cao.
Lý do là lượng đường trong máu quá cao, cơ thể sẽ không sản xuất đủ insulin, khiến các tế bào không nhận đủ lượng glucose cần thiết để cung cấp năng lượng. Để khắc phục, cơ thể buộc phải đốt cháy chất béo, tạo năng lượng để các cơ quan có thể tiếp tục hoạt động. Quá trình đốt cháy chất béo dự trữ trong tế bào tạo ra xeton, từ đó gây ra mùi hôi miệng bất thường..
Ngoài ra, người có đường huyết cao cũng thường cảm thấy khô miệng khi thức dậy. Do khi lượng đường trong máu tăng liên tục sẽ kích thích lợi tiểu, thúc đẩy nhanh tốc độ mất nước và dễ gây khô miệng.
3. Tay chân tê và lạnh
Khi lượng đường trong máu quá cao trong thời gian dài, dễ khiến máu lưu thông kém, chuyển hóa tế bào bị chậm lại, giảm sinh nhiệt. Do đó, tay chân sẽ dễ bị lạnh dù vào mùa hè. Ngay cả khi bạn mặc ấm, đắp chăn bông đi ngủ thì sáng thức dậy vẫn thấy lạnh, tê cứng hoặc đau nhẹ ở tay chân, nhất là các khớp.
Bên cạnh đó, tình trạng tăng đường huyết kéo dài cũng có thể làm tổn thương dây thần kinh và dễ dẫn đến bệnh lý thần kinh ngoại biên, dây thần kinh bị tổn thương cũng khiến tay chân tê bì, vô cùng khó chịu. Nhất là buổi sáng thức dậy, cơ thể đang thiếu năng lượng.
4. Giảm thị lực
Những người có đường huyết cao thường bị mờ mắt sau khi ngủ dậy. Lý do là lượng đường trong máu cao dễ dẫn tới mắc các bệnh về mạch máu, dẫn đến xơ cứng động mạch, hẹp lòng mạch, tắc nghẽn mạch máu. Từ đó có thể gây thoái hóa thiếu máu cục bộ võng mạc nên làm giảm thị lực.
Giai đoạn đầu chỉ biểu hiện là nhìn mờ vào buổi sáng, có thể giảm hoặc mất hẳn triệu chứng này vào buổi chiều. Nhưng nếu không kịp thời can thiệp, tiểu đường có thể khiến thị lực giảm sút rõ rệt, thậm chí là gây mù lòa.
5. Da bị ngứa, mẩn đỏ
Khi đường huyết trong máu tiếp tục tăng cao, đường sẽ đi qua tuyến mồ hôi, tuyến bã sẽ theo bài tiết mồ hôi và bã nhờn lên bề mặt da. Khi ngủ dậy, mồ hôi và dầu trên bề mặt da chưa được làm sạch, trong đó lại chứa đường nên rất nhiều vi khuẩn. Sau khi bị vi khuẩn phân hủy sẽ tạo ra các axit hữu cơ bao gồm axit propionic, giấm, axit, axit lactic… Các chất axit này sẽ gây kích ứng da, gây ngứa và mẩn đỏ.
Ngoài ra, đường huyết cao làm cơ thể bị mất nước và giảm tưới máu nuôi dưỡng da. Cộng thêm các dây thần kinh bị tổn thương khiến cho quá trình bài tiết mồ hôi ở da bị rối loạn, gây khô da và thường có cảm giác ngứa ngáy vào buổi sáng.
4 việc nên làm để kiểm soát đường huyết
Bệnh tiểu đường là bệnh mạn tính, cần dùng thuốc suốt đời, hiện vẫn chưa có phương pháp chữa dứt điểm. Điều trị tập trung vào dùng thuốc, điều chỉnh lối sống, chế độ ăn uống… giúp người bệnh kiểm soát đường huyết, ngăn ngừa biến chứng ở một mức độ nhất định.
Đối với những người có đường huyết cao nhưng chưa đến mức mắc bệnh tiểu đường, việc kiểm soát lượng đường thông qua lối sống là tối quan trọng. Trong đó có 4 việc cần làm càng sớm càng tốt và duy trì thành thói quen hàng ngày, đó là:
1. Giảm bớt đồ ăn nhiều dầu mỡ
Các loại thức ăn khác nhau có thời gian tăng đường huyết sau ăn khác nhau. Ví dụ, carbohydrate có thể kéo dài 2 – 3 giờ, bữa ăn hỗn hợp kéo dài 3 – 5 giờ, bữa ăn nhiều chất béo kéo dài 8 -10 giờ. Nếu bạn ăn quá nhiều đồ ăn nhiều dầu mỡ vào thời điểm nào trong ngày cũng không tốt cho việc kiểm soát lượng đường, nhưng nếu ăn vào bữa tối thì hậu quả là nặng nhất.
2. Ngủ đủ 6- 8 tiếng
Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng giấc ngủ ít hơn 6 giờ mỗi đêm ở người có đường huyết cao, bệnh nhân tiểu đường có khả năng gây ra đường huyết lúc đói bất thường. Đồng thời cũng khiến tăng nguy cơ gặp biến chứng nguy hiểm. Vì vậy hãy đảm bảo ngủ đủ 6 – 8 tiếng/ngày, 80 – 90% trong số đó là giấc ngủ ban đêm.
3. Duy trì tâm trạng tốt
Tâm trạng tiêu cực, căng thẳng cũng tác động rất lớn tới lượng đường trong máu. Bởi lúc này, cơ thể có xu hướng tăng tiết cortisol – một loại hormone đối kháng làm giảm nhạy insulin, dẫn tới đường huyết có xu hướng gia tăng.
Tâm trạng tiêu cực, trầm cảm, lo lắng… cũng dễ ảnh hưởng trực tiếp đến hành vi người bệnh, dẫn tới những thói quen có hại như: tiêu thụ cafe, thuốc lá, rượu bia, đồ ăn nhanh, ngại tập thể dục vận động.. .càng khiến cơ thể khó ổn định đường huyết hơn.
4. Uống nhiều nước
Lượng đường huyết tăng dẫn đến quá trình đào thải nước tiểu gia tăng với mục đích đưa lượng đường ra ngoài cơ thể. Lượng nước tiểu bài tiết ra ngoài nhiều có thể dẫn tới mất nước cơ thể.
Khi cơ thể người đường huyết cao bệnh nhân tiểu đường mất nước có thể dẫn đến tình trạng cô đặc máu, tăng nồng độ chất hòa tan gây khó khăn cho việc đào thải lượng đường thừa và các chất cặn bã khác. Từ đó khiến lượng đường mất kiểm soát hoặc dẫn đến nguy cơ hôn mê do tăng áp lực thẩm thấu máu và nhiễm toan ceton.
Trung bình một người khỏe mạnh cần uống từ 1,5 – 2,5 lít nước mỗi ngày. Đối với bệnh nhân đái tháo đường cần uống nhiều hơn để bù lại lượng nước bị mất đi. Việc bổ sung lượng nước giúp làm tăng lưu lượng máu, cải thiện tốc độ tuần hoàn ngoại vi, ngăn sự phát sinh và phát triển các biến chứng do bệnh đái tháo đường gây ra.
Ngoài ra, việc vận động giúp gia tăng sức chịu đựng cho tim và điều hòa đường huyết tốt hơn, cơ thể tiêu thụ glucose dễ dàng hơn. Từ đó giúp giảm lượng đường trong máu.
