Theo Đời sống pháp luật, bệnh viện Bạch Mai dẫn thống kê từ ngành Y tế cho biết: Cứ mỗi 1°C tăng thêm trong mùa hè, nguy cơ đột quỵ có thể tăng đến 10%. Nhiệt độ ngoài trời từ 32 độ C trở lên đã đủ để khiến số ca đột quỵ gia tăng mạnh, đặc biệt ở người cao tuổi và trẻ em – hai nhóm có khả năng thích nghi nhiệt độ kém hơn.

Trung tâm đột quỵ Bệnh viện Bạch Mai

Vì sao nắng nóng dễ gây đột quỵ?

Theo PGS.TS Mai Duy Tôn – Giám đốc Trung tâm Đột quỵ (Bệnh viện Bạch Mai), trong thời tiết oi bức, cơ thể dễ mất nước, khiến máu trở nên đặc, lưu thông kém, tăng huyết áp và dễ hình thành cục máu đông – nguyên nhân trực tiếp gây tắc nghẽn mạch máu và đột quỵ.

Triệu chứng sớm của sốc nhiệt/đột quỵ do nắng nóng gồm:

• Mặt đỏ, da khô, môi khô

• Mạch nhanh, thở dốc, khó thở

• Đau đầu, chóng mặt, hoa mắt, vã mồ hôi

• Có thể sốt cao (39-40 độ), lơ mơ, thậm chí hôn mê

Nếu không xử trí kịp thời, có thể xuất hiện biến chứng nguy hiểm như: co giật, suy thận, tổn thương thần kinh không hồi phục hoặc tử vong.

Ngoài ra, đột quỵ thường có các dấu hiệu đặc trưng như:

• Tê yếu nửa mặt hoặc nửa người

• Nói ngọng, không rõ lời, mất khả năng giao tiếp

• Mất thị lực một bên, đau đầu dữ dội, mất thăng bằng

Cần làm gì khi nghi ngờ đột quỵ?

Ngay khi phát hiện người có các biểu hiện kể trên, cần đưa đến cơ sở y tế có chuyên môn điều trị đột quỵ càng sớm càng tốt. Trong lúc chờ cấp cứu:

• Đặt bệnh nhân nằm nghiêng để tránh sặc nếu nôn ói

• Không tự ý cho dùng thuốc hay áp dụng mẹo dân gian như đánh gió, chích máu, dùng thuốc không rõ nguồn gốc

• Không để bệnh nhân ra – vào môi trường nhiệt độ quá khác biệt (như từ phòng điều hòa ra nắng gắt đột ngột)

Những đối tượng cần đặc biệt lưu ý

Theo Bệnh viện Bạch Mai, mọi người đều có nguy cơ bị tai biến mạch máu não, nhưng những nhóm sau dễ tổn thương hơn trong nắng nóng:

• Trẻ nhỏ dưới 4 tuổi, người già trên 65 tuổi

• Người mắc bệnh mạn tính: tim mạch, phổi, thận, tăng huyết áp, tiểu đường

• Người uống nhiều rượu, không uống đủ nước

Cách phòng tránh đột quỵ khi trời nắng nóng

Các bác sĩ khuyến cáo:

• Tránh ra đường từ 12h – 16h, nhất là trong các đợt nắng gay gắt

• Khi cần ra ngoài, mặc đồ sáng màu, thoáng, thấm mồ hôi, đội nón rộng vành

• Tăng cường ăn rau, trái cây, uống đủ 1.5 – 2 lít nước mỗi ngày

• Không uống rượu, không hút thuốc, duy trì luyện tập và kiểm soát bệnh nền

Đặc biệt với những người làm việc ngoài trời:

• Bố trí thời gian làm việc hợp lý, nghỉ ngơi ở chỗ mát

• Giảm tiếp xúc trực tiếp ánh nắng vào đầu, vai, gáy

• Uống nước thường xuyên, tránh để khát mới uống

Thời tiết cảnh báo: Đợt nắng gay gắt kéo dài

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, ngày 4/8, khu vực Bắc Bộ (trừ Lai Châu, Điện Biên) có nắng nóng gay gắt, nhiều nơi trên 39°C, độ ẩm thấp chỉ 55-60%. Riêng Hà Nội có thể đạt nhiệt độ đỉnh đến 39°C, chiều tối có khả năng mưa rào, giông cục bộ.

Lưu ý: Nhiệt độ ngoài trời thực tế có thể cao hơn 2-4°C so với dự báo, do ảnh hưởng của mặt đường, bê tông, nhựa nóng…

Nguyên nhân gây đột quỵ là gì?

Có rất nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ bị đột quỵ, bao gồm các yếu tố không thể thay đổi và các yếu tố bệnh lý.

Các yếu tố không thể thay đổi

• Tuổi tác: Bất cứ ai cũng có nguy cơ bị đột quỵ. Tuy nhiên, người già có nguy cơ đột quỵ cao hơn người trẻ. Kể từ sau tuổi 55, cứ mỗi 10 năm, nguy cơ bị đột quỵ lại tăng lên gấp đôi.
• Giới tính: Nam giới có nguy cơ bị đột quỵ cao hơn nữ giới.
• Tiền sử gia đình: Người có người thân trong gia đình từng bị đột quỵ có nguy cơ bị đột quỵ cao hơn người bình thường.
• Chủng tộc: Người Mỹ gốc Phi có nguy cơ mắc đột quỵ cao gần gấp đôi so với người da trắng.

Các yếu tố bệnh lý

• Tiền sử đột quỵ: Người có tiền sử bị đột quỵ có nguy cơ cao bị đột quỵ lần tiếp theo, nhất là trong vòng vài tháng đầu. Nguy cơ này kéo dài khoảng 5 năm và giảm dần theo thời gian.
• Đái tháo đường: Các vấn đề liên quan đến đái tháo đường có khả năng làm tăng nguy cơ đột quỵ.
• Bệnh tim mạch: Người mắc các bệnh lý tim mạch có khả năng bị đột quỵ cao hơn người bình thường
• Cao huyết áp: Cao huyết áp gây gia tăng sức ép lên thành động mạch, lâu dần khiến thành động mạch bị tổn thương dẫn đến xuất huyết não. Ngoài ra, cao huyết áp còn tạo điều kiện cho các cục máu đông hình thành, cản trở quá trình lưu thông máu lên não. Khám huyết áp là một trong những biện pháp để tìm ra nguyên nhân đột quỵ.
• Mỡ máu: Cholesterol cao có thể tích tụ trên thành động mạch, tạo thành vật cản gây tắc nghẽn mạch máu não.
• Thừa cân, béo phì: Người bị thừa cân béo phì có thể dẫn đến nhiều bệnh như cao huyết áp, mỡ máu, tim mạch. Tăng nguy cơ bị đột quỵ.
• Hút thuốc: Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, người hút thuốc có nguy cơ bị đột quỵ cao gấp 2 lần. Khói thuốc làm tổn thương thành mạch máu, gia tăng quá trình xơ cứng động mạch. Thuốc lá cũng gây hại cho phổi, khiến tim làm việc nhiều hơn, gây tăng huyết áp.
• Lối sống không lành mạnh: Ăn uống không điều độ, không cần bằng đầy đủ các loại dưỡng chất; lười vận động là một trong những nguyên nhân dẫn đến đột quỵ.

Ngoài ra, đột quỵ cũng được cho là có liên quan đến việc sử dụng các chất kích thích, uống quá nhiều rượu…

Dấu hiệu đột quỵ

Các dấu hiệu đột quỵ có thể xuất hiện và biến mất rất nhanh, lặp đi lặp lại nhiều lần, bao gồm:

• Cơ thể mệt mỏi, đột nhiên cảm thấy không còn sức lực, tê cứng mặt hoặc một nửa mặt, nụ cười bị méo mó.
• Cử động khó hoặc không thể cử động chân tay, tê liệt một bên cơ thể. Dấu hiệu đột quỵ chính xác nhất là không thể nâng hai cánh tay qua đầu cùng một lúc.
• Khó phát âm, nói không rõ chữ, bị dính chữ, nói ngọng bất thường. Bạn có thể thực hiện phép thử bằng cách nói những câu đơn giản và yêu cầu người bệnh nhắc lại, nếu không thể nhắc lại được thì người bệnh đó đang có những dấu hiệu đột quỵ.
• Hoa mắt, chóng mặt, người mất thăng bằng đột ngột, không phối hợp được các hoạt động.
• Thị lực giảm, mắt mờ, không nhìn rõ
• Đau đầu dữ dội, cơn đau đầu đến rất nhanh, có thể gây buồn nôn hoặc nôn

Người bị đột quỵ có thể có một vài dấu hiệu trên. Tùy thể trạng sức khỏe của mỗi người mà dấu hiệu đột quỵ khác nhau. Ngoài ra, người bệnh có thể gặp cơn thiếu máu não thoáng qua với các triệu chứng giống hệt đột quỵ nhưng chỉ xảy ra trong vòng vài phút. Cơn thiếu máu não thoáng qua là dấu hiệu cảnh báo tình trạng đột quỵ sắp xuất hiện, có thể là trong vòng vài ngày hoặc một tháng sắp tới.

Những dấu hiệu đột quỵ có thể đến và qua đi rất nhanh. Bạn cần lắng nghe cơ thể, khi thấy các dấu hiệu này xuất hiện cần chủ động đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt để được kiểm tra. Thời gian “vàng” cho bệnh đột quỵ là 60 phút, mỗi phút qua đi, mức độ tổn thương của hệ thần kinh càng nghiêm trọng.

Vì sao cần phòng ngừa đột quỵ từ sớm?

Chủ động phòng ngừa đột quỵ từ sớm là việc làm vô cùng cần thiết bởi đột quỵ không chỉ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe mà còn có thể đe dọa tính mạng. Dưới đây là những lý do quan trọng vì sao bạn nên bắt đầu phòng ngừa đột quỵ ngay từ bây giờ:

Giảm nguy cơ mắc bệnh

Việc nhận biết và kiểm soát sớm các yếu tố nguy cơ như huyết áp cao, cholesterol cao, tiểu đường, hút thuốc, béo phì, tiền sử gia đình… sẽ giúp giảm đáng kể khả năng xảy ra đột quỵ.

Tránh hậu quả nghiêm trọng

Đột quỵ có thể để lại di chứng nặng nề như mất trí nhớ, liệt nửa người, rối loạn ngôn ngữ, suy giảm vận động hoặc thậm chí tử vong. Phòng ngừa từ sớm giúp bạn tránh được những hậu quả này và duy trì chất lượng sống.

Tiết kiệm chi phí điều trị

Điều trị và phục hồi sau đột quỵ tốn kém cả về thời gian lẫn tiền bạc. Phòng ngừa hiệu quả sẽ giúp giảm gánh nặng kinh tế cho bản thân, gia đình và xã hội.

Nâng cao chất lượng cuộc sống

Một lối sống lành mạnh không chỉ giúp phòng tránh đột quỵ mà còn cải thiện sức khỏe toàn diện, mang lại một cuộc sống năng động và trọn vẹn hơn.

10 cách phòng ngừa đột quỵ hiệu quả

Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học

• Giảm chất béo bão hòa: Hạn chế mỡ động vật, bơ, kem… Thay vào đó nên dùng dầu ô liu, cá béo, hạt óc chó, hạt chia.

• Tăng cường chất xơ: Ăn nhiều rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, trái cây tươi.

• Hạn chế muối: Giúp kiểm soát huyết áp, giảm nguy cơ đột quỵ.

• Bổ sung chất chống oxy hóa: Vitamin C, E, các loại hạt, cam chanh, rau quả màu đậm.

• Hạn chế đường: Giảm tiêu thụ nước ngọt, bánh kẹo, đường tinh luyện.

• Dưỡng chất tốt cho não bộ: Tăng cường thực phẩm chứa Blueberry, Ginkgo Biloba để hỗ trợ não, cải thiện trí nhớ.

Tập thể dục thường xuyên

Vận động đều đặn giúp:

• Cải thiện lưu thông máu, hạ huyết áp.

• Duy trì cân nặng lý tưởng.

• Kiểm soát đường huyết.

• Giảm căng thẳng, tăng cường miễn dịch.

Duy trì cân nặng hợp lý

Thừa cân làm tăng cholesterol xấu và áp lực lên tim mạch, dễ gây tắc nghẽn mạch máu. Hãy theo dõi cân nặng, ăn uống lành mạnh và tập thể dục đều đặn để giữ vóc dáng.

Sống lạc quan

Tâm trạng tích cực giúp giảm stress – yếu tố làm tăng nguy cơ đột quỵ. Lạc quan cũng tăng cường hệ miễn dịch và sức đề kháng.

Không hút thuốc lá

Hút thuốc làm co thắt mạch máu, tăng huyết áp và hình thành mảng xơ vữa trong động mạch – nguyên nhân chính gây đột quỵ. Cần cai thuốc lá và tránh khói thuốc thụ động.

Hạn chế rượu bia

Uống nhiều rượu bia làm tăng huyết áp, cholesterol xấu và gây mất cân bằng điện giải, làm tăng nguy cơ đột quỵ. Hãy kiểm soát mức tiêu thụ đồ uống có cồn để bảo vệ sức khỏe tim mạch và não bộ.

Ổn định huyết áp

Huyết áp cao là yếu tố nguy hiểm hàng đầu dẫn đến đột quỵ. Để ổn định huyết áp:

• Giảm muối trong khẩu phần ăn.

• Ăn nhiều rau xanh, hạn chế thực phẩm chế biến sẵn.

• Tập luyện thường xuyên.

• Hạn chế căng thẳng, ngủ đủ giấc.

• Theo dõi và điều trị huyết áp nếu cần.

Kiểm soát cholesterol

Cholesterol cao dễ gây xơ vữa động mạch, làm giảm lưu lượng máu đến não. Để kiểm soát:

• Tránh thức ăn chiên xào, mỡ động vật.

• Ăn nhiều rau quả, ngũ cốc nguyên hạt.

• Vận động đều đặn.

Điều trị triệt để các bệnh liên quan

Những bệnh như tiểu đường, cao huyết áp, tim mạch, béo phì… đều làm tăng nguy cơ đột quỵ. Cần tuân thủ phác đồ điều trị và khám bệnh định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ.

Khám sức khỏe định kỳ và tầm soát đột quỵ

Việc khám tổng quát và làm các xét nghiệm tầm soát định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ và có biện pháp xử lý kịp thời, tránh biến chứng.

Tóm lại, phòng ngừa đột quỵ là việc nên làm càng sớm càng tốt. Bằng cách thay đổi lối sống, duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, vận động hợp lý và kiểm soát tốt các bệnh nền, bạn hoàn toàn có thể giảm thiểu nguy cơ đột quỵ, bảo vệ sức khỏe và tận hưởng cuộc sống an lành, khỏe mạnh hơn.