Theo Gia đình Việt Nam, để đảm bảo sức khỏe, hầu hết mọi người chỉ quan tâm đến việc chọn thực phẩm mà ít khi để ý đến việc chọn dụng cụ ăn uống như bát, đũa… Tuy nhiên, bát đũa cũng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe. Trên thị trường hiện nay có vô vàn các loại bát đĩa khác nhau và việc lựa chọn chất liệu cũng vô cùng đa dạng nhưng không ít loại tiềm ẩn nguy cơ gây ung thư do làm từ vật liệu kém chất lượng.

Bát sứ giả

Bát giả sứ là loại bát được khuyến cáo không nên sử dụng vì đây loại bát đũa tiềm ẩn nguy cơ gây UT do có thể giải phóng formaldehyde.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, Formaldehyde là hóa chất độc hại với sức khỏe con người, được chứng minh liên quan tới bệnh UT. Tiếp xúc lâu dài với liều lượng lớn có thể gây đột biến gen, làm tăng nguy cơ mắc bệnh bạch cầu, UT hạch, UT vòm họng, UT não…

Bát sứ giả có thể giải phóng chất độc formaldehyde gây nguy hại cho sức khỏe (Ảnh minh họa)

Các sản phẩm bát giả sứ hiện được nhiều gia đình sử dụng vì nhẹ, ít bị vỡ và có giá thành rẻ hơn các loại bát sứ thật. Thành phần chính của bát giả sứ là nhựa melamine với tỷ lệ giống gốm sứ lên đến 98%. Tuy nhiên nhược điểm của nhựa melamine là không chịu được nhiệt độ cao. Nếu được đun sôi trong dầu nóng ở nhiệt độ 200°C trong 10 phút, một phần nhựa melamine có thể bị phân hủy và tạo ra các chất độc hại như melamine và formaldehyde.

Đối với một số loại bát melamine kém chất lượng còn nguy hiểm hơn. Theo một thí nghiệm của Đài truyền hình vệ tinh Hồ Nam, Trung Quốc, khi dùng bát sứ giả kém chất lượng để đựng dầu nóng, formaldehyde vượt quá tiêu chuẩn nghiêm trọng.

Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc không thể sử dụng bát sứ giả. Khi mua bát sứ giả nên lưu ý chọn sản phẩm đã được kiểm định về độ an toàn, không nên mua bát sứ giả có hoa văn quá nhiều vì lớp sơn này có thể chứa kim loại nặng, và thôi nhiễm qua đồ ăn.

Ngoài ra, trước khi sử dụng bát sứ giả, hãy ngâm bát trong nước sôi nửa giờ, nếu thấy nước trong bát đổi màu, bát bị phồng rộp, nứt nẻ hoặc có mùi hăng thì tốt nhất không nên sử dụng.

Bên cạnh đó, bát melamine không nên dùng để đựng thức ăn nóng, không được cho vào lò vi sóng, lò nướng để hâm lại thức ăn.

Chọn loại đũa nào để an toàn với sức khỏe?

Hiện nay có rất nhiều loại đũa được sử dụng như đũa inox, đũa nhựa hay đũa tre. Mỗi loại đũa đều có ưu và nhược điểm riêng, nếu không chú ý khi sử dụng có thể khiến loại bát đũa tiềm ẩn nguy cơ gây UT.

Đũa inox

Ưu điểm lớn nhất của đũa inox là dễ dàng vệ sinh và khử trùng. Tuy nhiên, do vấn đề chất liệu nên nó tương đối nặng và trơn, gây bất tiện khi dùng. Khi mua đũa inox, hãy cẩn thận không chọn thông số kỹ thuật 201. Loại thép không gỉ này chứa tỷ lệ niken thấp, khả năng chống ăn mòn kém và cũng có thể chứa quá nhiều kim loại nặng.

Đũa nhựa

Đũa nhựa được nhiều gia đình mua về cho trẻ em dễ sử dụng. Loại đũa này rất nhẹ, gọn nhẹ và nhiều kiểu dáng. Tuy nhiên, nhựa dễ bị biến dạng, nóng chảy khi tiếp xúc với nhiệt độ cao, màu sắc tươi sáng có thể chứa các chất độc hại. Vì vậy không nên sử dụng thường xuyên.

Đũa gỗ

Đũa gỗ có lẽ là loại đũa được sử dụng phổ biến trong hầu hết các gia đình, tuy nhiên khi dùng đũa gỗ nên hết sức thận trọng vì nó dễ sản sinh nấm mốc trong thời tiết ẩm ướt. Nấm mốc có thể chứa aflatoxin, đây là độc tố gây UT gan.

Đũa tre

Đũa tre được làm từ chất liệu tự nhiên, không độc hại. So với đũa gỗ, bề mặt đũa tre ít bị trầy xước và là lựa chọn tốt hơn. Tuy nhiên, một số loại đũa tre có lớp sơn màu bên ngoài có thể chứa các chất gây UT như chì, benzen sẽ bay hơi khi tiếp xúc với nhiệt và dễ bong ra sau khi hao mòn.

Đũa tre dùng lâu có thể chứa nhiều vi khuẩn gây bệnh như Staphylococcus aureus, Escherichia coli gây tiêu chảy, nôn mửa,…

Đũa tre thông thường có thời hạn sử dụng từ ba đến sáu tháng. Nếu môi trường ẩm ướt, nấm mốc có thể phát triển ngay cả khi không sử dụng trong thời gian ngắn.

Đũa tre thông thường có thời hạn sử dụng từ 3 – 6 tháng
Nếu đũa bị đổi màu, có đốm (nấm mốc), cong, biến dạng hoặc mùi chua thì chúng đã bị hỏng. Đặc biệt với các đầu đũa, một khi đã bị sậm màu thì phải thay ngay.

Từ góc độ vệ sinh và sức khỏe, đũa kim loại được đánh giá là loại đũa an toàn và dễ vệ sinh nhất. So với đũa tre và đũa gỗ, đũa kim loại thường được làm bằng thép không gỉ, hạn chế được lượng vi khuẩn bám dính.