Ở Việt Nam, dịp tết vẫn được gọi dưới cái tên dân dã là “Tết diệt sâu bọ” . Tết Đoan Ngọ được tổ chức hàng năm vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch. Trong năm 2025, sẽ diễn ra vào thứ 7, ngày 31 tháng 5 năm 2025 dương lịch.
Tết Đoan Ngọ đến gần, các mẹ phải nhớ bảy điều cấm kỵ trong ngày này nhé, đặc biệt nhà nào có bà bầu và trẻ con thì càng phải chú ý hơn nhé. Những việc này nếu làm đúng sẽ giúp gia đình gia đình, xua đuổi vận rủi, đón điềm lành.
Cúng trước giờ Ngọ
Theo sách Văn khấn toàn tập, nên cúng Tết Đoan Ngọ vào đúng chính Ngọ (12 giờ trưa ngày 5.5 âm lịch). Nếu không thể cúng đúng giờ, người dân chỉ cần thắp hương, cúng lễ vào buổi sáng, không nên vượt quá giờ Ngọ.
Lưu ý khi cúng
Không nên ăn trước khi cúng mà phải đợi khi cúng xong, cả nhà sum vầy bên mâm cỗ.
Một số loại thực phẩm thường có trong mâm cúng như rượu nếp, xôi, bánh tro, hạt sen, hoa quả có vị chua…
Ngoài ra, có một số lưu ý khác trong ngày Tết Đoan ngọ:
Không soi gương sau nửa đêm
Dân gian quan niệm rằng sau 12h đêm mùng 5/5, âm khí hoạt động mạnh mẽ nên tuyệt đối không nên soi gương hay chụp ảnh trước gương tránh dẫn dụ tà khí ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và có thể xảy ra những hiện tượng khó lý giải.
Xúc miệng 3 lần trước khi đặt chân xuống đất lúc vừa ngủ dậy
Theo quan niệm của người xưa, vào sáng 5/5, người lớn khi mới ngủ dậy không được đặt chân xuống đất mà phải súc miệng 3 lần cho thật sạch, sau đó mới bước xuống bàn ăn một bát con rượu nếp, hoa quả để “diệt sạch sâu bọ.”
Ở một số vùng miền, người lớn sáng ngủ dậy không được đặt chân xuống đất mà phải súc miệng 3 lần cho sạch sâu bọ, tiếp đó ăn một quả trứng vịt luộc.
Vào dịp này, với mong muốn xua đuổi vận xui, nhiều người sẽ tắm bằng nước đun lá thiên nhiên như lá tía tô, bồ kết, lá sả… Hương thơm từ các loại lá thiên nhiên cũng mang lại cảm giác thoải mái, phấn chấn, thanh lọc cơ thể.
Tránh dừng chân nơi âm u
Vào ngày này ông bà thường dặn các thành viên trong gia đình khi ra khỏi nhà thì không nên dừng chân ở những nơi âm u, thiếu sáng nhiều tà khí như nghĩa trang, bệnh viện, nhà tang lễ,… vì sẽ gây ảnh hưởng đến sức khỏe.
Kiêng đến nơi mạnh tà khí, âm khí
Trong ngày Tết Đoan Ngọ, nên tránh dừng chân ở những nơi âm u, nhiều tà khí, âm khí như nghĩa trang… vì có thể ảnh hưởng đến sức khỏe.
Trên thực tế, đây là những nơi chứa nhiều mầm bệnh, hơn nữa Tết Đoan Ngọ thường trùng hoặc gần ngày Hạ chí – khoảng thời gian nóng nhất trong năm nên vi sinh vật gây bệnh phát triển rất mạnh.
Tránh làm rơi hay mất tiền
Theo quan niệm từ xưa, việc mất tiền vào ngày tết mùng 5/5 bị xem như tự đánh rơi tài lộc của mình, khiến tài vận đi xuống. Vì vậy khi đi ra ngoài, bạn hãy chú ý tư trang cá nhân tránh làm rơi, mất.
Không mua vật phẩm có hình thù kỳ quái
Trong ngày Tết Đoan Ngọ, nếu đi du lịch hoặc đi xa và có ý định mua đồ lưu niệm nên tránh mua những vật phẩm có hình thù kỳ quái, không rõ nguồn gốc, ý nghĩa để tránh rước thêm tà về.
Không chọn phòng đầu tiên hoặc cuối cùng ở hành lang khi ở khách sạn, nhà nghỉ
Theo phong thủy, hai vị trí này dễ hút nguồn năng lượng tiêu cực, không tốt cho sức khỏe. Đặc biệt, không nên ở trong những phòng bài trí các đồ vật mang tính chất tôn giáo như tranh, tượng phật, thánh… Bởi tác dụng chính của những vật phẩm này là trấn áp tà khí, chứng tỏ phòng ốc đó có vấn đề.
Tránh ăn uống linh tinh trước ngày cúng
Trước ngày cúng tết Đoan ngọ, tính từ ngày mùng 4/5 âm lịch, ai là người đứng chủ lễ thắp hương cúng cần giữ thân thể sạch sẽ, không ăn các động vật như: cá chép, thịt chó, thịt rắn, thịt mèo, ba ba, rùa, tiết canh ba ba, rượu rắn, rượu cao hổ cốt, mắm tôm, mắm tép…
Khi làm lễ cúng tết Đoan ngọ cần ăn mặc kín đáo, chỉnh tề, không nói tục chửi bậy khi ở nơi cúng lễ./.
Tránh làm mất tiền, túi thơm
Trẻ em có phong tục đeo túi thơm trong dịp Tết Đoan Ngọ. Đặc biệt ở miền Bắc nước ta, phong tục mỗi gia đình đều đeo túi thơm, chỉ đỏ cho con cháu trong nhà. Bởi vì đeo túi không chỉ có ý nghĩa xua đuổi tà ma, sâu bệnh mà còn có tác dụng đem lại may mắn, tránh sâu bọ. Cha mẹ sẽ luôn nhắc nhở con mình không được làm mất. Ngoài ra, rơi tiền bạc hay ví trong ngày Tết Đoan Ngọ được cho là làm mất tài lộc. Do đó, cẩn thận bảo vệ tài sản và tiền bạc là điều cần thiết trong ngày này.
Tránh ngũ độc
Trong dịp Tết Đoan Ngọ, người ta luôn nói rằng nên tránh ngũ độc. Khi Tết Đoan Ngọ đến gần, thời tiết ngày càng nóng hơn, vi khuẩn sinh sôi, con người dễ bị say nắng và bệnh tật. Nhà có phụ nữ mang thai và trẻ em thì càng nên chú ý tránh ngũ độc độc. Nó ám chỉ năm loại động vật là rết, rắn độc, bò cạp, tắc kè và cóc. Nhưng thằn lằn không hề độc nên cũng có ý kiến cho rằng nên thay thằn lằn bằng con nhện.
Tránh bơi sông
Trong dịp Tết Đoan Ngọ, nhiều gia đình kiêng kỵ bơi lội dưới sông, thế hệ cũ cho rằng “ma đuối nước” là hung ác nhất. Hãy nói về một lý do thực tế hơn. Xung quanh Tết Đoan Ngọ mưa nhiều, mùa nước lũ cũng đã đến. Nếu ra sông bơi vào thời điểm này, thực sự không an toàn nếu có sự cố xảy ra.
Ngoài ra, đừng quên tháng 5 là mùa côn trùng độc xuất hiện. Khi thời tiết nắng nóng, cỏ cây mọc hoang, các loại côn trùng, rắn độc cũng hoạt động mạnh mẽ. Hãy thử tưởng tượng đang vui vẻ bơi lội dưới sông, bỗng nhiên bạn cảm thấy đau chân, bị thứ gì đó cắn phải… Hình ảnh đó quả thực quá “đẹp”, tôi không dám nghĩ tới!
Ngoài ra, Tết Đoan Ngọ tuy rơi vào giữa mùa hè nhưng nhiệt độ vẫn hơi bất ổn. Nhiệt độ nước trên mặt sông có thể sẽ ấm hơn nhưng nhiệt độ nước dưới sâu vẫn khá lạnh, nếu không tập khởi động, trẻ nhỏ có thể bị chuột rút ở chân. Càng đi sâu, nhiệt độ nước sẽ càng thấp. Nếu chẳng may gặp phải hiện tượng chuột rút thì có thể gặp nguy hiểm và đe dọa đến tính mạng.Vì vậy, vì lý do an toàn, trẻ em được dặn không được bơi sông hay bơi lội trong dịp Tết Đoan Ngô.
Tránh vứt giày dép lộn xộn, bừa bãi
Trong tiếng Hán, giày dép đồng âm với “tà”. Vì thế, văn hóa dân gian Trung Quốc cho rằng nếu để giày dép lộn xộn, không đúng chỗ vào ngày Tết Đoan Ngọ sẽ khiến tà khí xâm nhập vào nơi ở của chúng ta. Vì vậy cha mẹ nên nhắc nhở con khi về nhà không nên để giày dẹp lộn xộn, các mẹ bầu cũng chú ý nhé.
Tránh nói Tết Đoan Ngọ vui vẻ
Mặc dù Tết Đoan Ngọ là một lễ hội truyền thống nhưng nó và Tết Thanh minh đều giống nhau. Bởi vì Tết Đoan Ngọ cũng là ngày tưởng nhớ nhà thơ Khuất Nguyên, vì có yếu tố bi thảm nên nếu nói là Tết Đoan Ngọ vui vẻ thì có phần không phù hợp. Vì thế vào Tết Đoan Ngọ phải nói “Tết Đoan Ngọ mạnh khỏe”.
Tránh trang phục màu đỏ
Cũng mang ý nghĩ như trên, Tết Đoan Ngọ chủ yếu diệt sâu bọ và tưởng nhớ Khuất Nguyên. Vì vậy, lễ hội này mang không khí tưởng niệm, tưởng nhớ nhiều hơn, và màu đỏ, màu tượng trưng cho niềm vui, rõ ràng là không phù hợp với điều này. Vì vậy, chúng ta không những nên tránh mặc đồ màu đỏ trong mà khi chúc phúc cho người khác, dùng “mạnh khỏe” thay vì “vui vẻ” sẽ phù hợp hơn.
Tránh đi xa
Người cao tuổi thường nói: “Khi Tết Đoan Ngọ đến thì ngũ độc trỗi dậy”, nghĩa là lúc này các loài độc như muỗi, rắn, kiến bắt đầu hoạt động. Vì vậy, trong dịp lễ hội này, tốt nhất không nên đi đến những nơi xa xôi, đặc biệt là núi sâu, rừng già.
Khi đi đến những nơi xa xôi như leo núi, dù phong cảnh đẹp, không khí trong lành nhưng nếu chẳng may bị côn trùng độc cắn thì thực sự niềm vui cũng giảm đi nhiều. Chúng ta không biết tất cả mọi thứ, vậy làm sao chúng ta có thể biết được con bọ nào độc và con nào không? Khi bị cắn, chúng ta thậm chí có thể không biết mình bị loại côn trùng nào cắn, điều này sẽ làm chậm trễ việc điều trị và ảnh hưởng đến sức khỏe.
Vì vậy, trong ngày đặc biệt này, chúng ta hãy chọn đi mua sắm ở những địa điểm sôi động, vừa an toàn vừa vui vẻ nhé. Đừng đi đến những nơi xa xôi để mạo hiểm chỉ vì sự mới lạ nhất thời.
Ngoài ra, Tết Đoan Ngọ là thời điểm cái nóng của mùa hè tuy chưa đến những ngày nắng nóng nhất nhưng việc ra ngoài một ngày có thể khiến người ta đổ mồ hôi đầm đìa. Lúc này, một số người có thể muốn tắm nước lạnh để giải nhiệt. Nhưng cố gắng không làm vậy, vì sẽ khiến cơ thể nóng hơn, vì tắm nước lạnh trực tiếp sẽ khiến lỗ chân lông trên da se lại và giảm khả năng thoát hơi nước của mồ hôi, ảnh hưởng đến khả năng tản nhiệt tự nhiên của cơ thể ở một mức độ nhất định. tắm vòi sen khiến hệ thống miễn dịch của cơ thể bị suy giảm, gây ra bệnh thấp khớp, v.v., không tốt cho sức khỏe, vì vậy hãy cố gắng tránh tắm trực tiếp bằng nước lạnh.
Ngoài ra, trong ngày nên thực hiện 1 số việc khác như:
Tắm nước lá thiên nhiên
Dân gian cho rằng, việc đun nước từ các loại lá để tắm vào Tết Đoan ngọ có thể giúp diệt trừ sâu bọ và duy trì sức khỏe tốt. Sau khi ăn xong rượu nếp, mọi người có thể đun nước lá mùi, tía tô, kinh giới và lá tre rồ pha nước tắm.
Việc tắm nước lá giúp mồ hôi thoát ra, tạo cảm giác khoan khoái, phấn chấn và thanh lọc cơ thể. Mùi thơm từ các loại lá còn giúp giữ cho cơ thể luôn thơm tho, dễ chịu, tránh xa các khí độc và năng lượng tiêu cực.
Các loại lá thảo dược dùng để xông với tắm.
Gội đầu, xông lá thơm
Việc gội đầu và xông lá thơm vào Tết Đoan ngọ không chỉ mang lại cảm giác dễ chịu mà còn giúp phòng tránh bệnh tật, cảm mạo. Lá bưởi, lá mùi, tía tô, kinh giới, sả, và tre thường được sử dụng để đun thành nước gội đầu hoặc xông, giúp làm sạch cơ thể và thư giãn tinh thần.
Phụ nữ đặc biệt yêu thích gội đầu bằng nước lá thơm, không chỉ để làm sạch tóc mà còn giúp tóc đen mượt và óng ả. Tinh dầu tự nhiên từ các loại lá làm cho tóc khỏe mạnh và dễ dàng chống lại tác động của môi trường.
Treo lá thơm
Treo lá thơm trước cửa nhà vào sáng sớm mùng 5/5 Âm lịch là tập tục phổ biến ở nhiều địa phương. Mọi người thường treo ngải cứu, lá sen hoặc lá tía tô với mục đích xua đuổi khí độc và côn trùng. Những loại lá này không chỉ có mùi thơm đặc trưng mà còn mang ý nghĩa phong thủy, bảo vệ sự bình an của gia đình.
Phong tục diệt sâu bọ trong Tết Đoan ngọ còn là một cách thức để con người quan tâm, chăm sóc bản thân. Việc giữ gìn một cơ thể khỏe mạnh bằng cách thanh lọc, thúc đẩy tiêu hóa và loại bỏ vi sinh vật có hại là điều mà người xưa nhấn mạnh trong ngày lễ này.
