Theo quan niệm người Việt, mỗi loại quả sẽ mang ý nghĩa riêng. Do đó, khi thắp hương ngày rằm, mùng 1 người ta hay chọn những quả có ý nghĩa mang lại bình an, tài lộc, may mắn… thể hiện mong muốn của gia chủ. Một số loại quả phổ biến thường được thắp hương vào ngày rằm, mùng 1 là:
Táo đỏ
Trong phong thủy, táo tượng trưng cho sự yên bình và hòa hợp, loại quả này cũng được ưa chuộng vì màu đỏ của nó mang ý nghĩa tốt lành.
Quả nho
Trong phong thủy, những trái nho căng mọng tươi ngon thường được dùng để cúng Thần tài, cầu đông con, gặp nhiều may mắn. Nho cũng là loại trái cây tượng trưng cho sự thành công bây giờ hoặc trong tương lai gần. Đôi khi trái cây cũng được sử dụng như một yếu tố phong thủy cho vấn đề sinh con, hóa hung thành cát hay hóa vận rủi thành phúc.
Quả cam
Màu cam sặc sỡ, tươi vui và tỏa ra năng lượng ấm áp, một màu sắc mang nhiều ý nghĩa. Màu cam thừa hưởng sức mạnh của màu đỏ và niềm vui của màu vàng. Do đó, người ta tin rằng mùi thơm sảng khoái và dễ chịu của cam có thể mang lại may mắn và giàu có. Loại trái cây tươi này được sử dụng rất nhiều trong phong thủy truyền thống, chúng dễ xua đuổi vận xui và mang lại may mắn, thịnh vượng và bình an cho gia đình.
Bưởi
Trong tiếng Hán, bưởi phát âm giống “con trai”, nên mọi người thường bày bưởi để xin lộc về con cái. Ngoài ra bưởi có hình tròn, biểu tượng cho sự tròn đầy, mang ý nghĩa mọi việc đều suôn sẻ.
Dưa hấu
Dưa hấu có màu đỏ, là biểu tượng cho sự may mắn. Loại quả này không chỉ dùng được vào ngày rằm mà còn các ngày lễ Tết, mùng 1, Trung thu…
Lựu
Lựu có nhiều hạt nên được chọn thắp hương tổ tiên ngày rằm với ý nghĩa cầu mong gia đình sung túc, sum vầy, con đàn, cháu đống.
Phật thủ
Quả phật thủ có hình dáng như tên gọi của nó, giống các ngón tay của Phật. Điều này tượng trưng cho bàn tay phật đang cầu nguyện, ban phước lành cho dân chúng. Loại quả này thường được thấy trên các ban thờ các ngày lễ ở miền Bắc.
Dừa
Quả dừa được cúng nhiều ở miền Nam hơn miền Bắc, do dừa là cách đọc trại của từ “vừa”. Nó có ý nghĩa mong muốn gia đình đủ đầy, sung túc, thịnh vượng.
Roi đỏ
Quả roi đỏ có hình gần giống chiếc chuông, mang lại ý nghĩa ấm no, hạnh phúc cho gia chủ. Quả roi màu đỏ còn thể hiện sự may mắn.
Ngày rằm, mùng 1 không nên thắp hương quả gì?
Quả có vị đắng, cay, chua, chát
Tốt nhất không nên dùng những loại quả có vị trên như ớt, mướp đắng, khế chua… vì nó không mang lại may mắn, tài lộc cho gia chủ.
Quả đã chín nẫu
Không nên cúng quả đã chín nẫu, giập nát, chỉ nên chọn quả tươi, ngon, đẹp. Bởi bày hoa quả chín nẫu được cho là bất kính với bề trên, hơn nữa chúng dễ thối và thu hút côn trùng khiến bàn thờ bị ô uế, mất đi vẻ trang nghiêm
Quả có mùi thơm nồng nặc
Những quả có mùi thơm nồng như mít, sầu riêng không nên dùng để thắp hương mùng 1, bởi khu vực thờ cúng là khu vực thiêng liêng nên luôn phải giữ không gian thoáng đãng và sạch sẽ, không được để mùi hương hỗn tạp khó chịu. Cần chọn những loại quả mùi nhẹ nhàng, ngọt ngào.
Quả mọc sát đất
Những loại quả như cà chua, me, thanh trà,.. mọc sát mặt đất thì không nên dùng, bởi chúng gần mặt đất mang ý nghĩa dính bùn, không thích hợp đặt lên bàn thờ.
Lưu ý khi thắp hương hoa quả ngày rằm
Quả trước khi thắp hương có thể mang rửa
Mọi người thường rỉ tai nhau hoa quả thắp hương không nên mang đi rửa, vì có thể khiến cho nước ngấm vào quả dẫn đến nhanh hư thối. Tuy nhiên nó phụ thuộc vào từng loại quả. Những loại quả như cam ,bưởi, táo,.. vỏ dày hoặc không dễ hỏng khi ngấm nước hoàn toàn có thể rửa qua cho sạch sẽ. Sau khi rửa thì nên lau khô để tránh nước đọng lại và ngấm vào quả.
Khi bày hoa quả cúng rằm nên chọn số lẻ
Từ xa xưa, theo quan niệm của ông cha ta thì gần như tất cả các đồ thờ cúng đều mang số lẻ: hoa cúng nên chọn số lẻ, quả cúng chọn bày quả số lẻ, thắp nhang số lẻ ( 3 nén nhang, 5 nén nhang…). Do vậy lọ hoa cúng vào đầu tháng nên cắm 3, 5, 7, 9… bông, tương tự mâm quả cũng cúng từ 1, 3, 5, 7, 9… quả, số lượng quả phụ thuộc vào kích cỡ đĩa, kích cỡ quả, miễn là đảm bảo đĩa quả trông đầy đặn, cân đối, hài hòa. Sở dĩ người ta thường chọn số lẻ để bày hoa, quả cúng bởi đây được coi là các số dương, mang lại nhiều may mắn, bình an; còn các số chẵn là số âm, tượng trưng cho xui xẻo, đen đủi.
Cách bày mâm ngũ quả
Nếu muốn sắp xếp mâm ngũ quả thì sắp 5 loại quả theo ngũ hành kim – mộc – thủy – hỏa – thổ, đặc biệt đối với người miền Bắc thường hướng đến ý nghĩa biểu trưng hơn. Thông thường ngũ quả sẽ gồm 5 loại quả màu sắc khác nhau như chuối xanh, bưởi vàng, hồng đỏ, lê trắng, quýt da cam tượng trưng cho các mong ước: Phú – Quý – Thọ – Khang – Ninh.
Tùy vào cách bố trí bàn thờ mà bày mâm quả và lọ hoa ở vị trí sao cho phù hợp. Nếu bàn thờ đặt 2 lọ hoa 2 bên thì mâm ngũ quả cúng sẽ được đặt ở giữa bàn thờ tạo sự cân đối. Trong trường hợp chỉ có 1 lọ hoa thì lọ hoa cúng đặt bên phải bàn thờ, đĩa quả đặt bên trái bàn thờ theo nguyên tắc “đông bình tây quả”.
(*)Thông tin trong bài chỉ mang tính tham khảo.
