Gần đây, các chuyên gia bảo mật từ Cybernews liên tục đưa ra cảnh báo về tình trạng nhiều ứng dụng di động yêu cầu quyền truy cập vượt mức cần thiết. Ngay cả khi bạn không sử dụng, chúng vẫn có thể âm thầm kích hoạt camera, micro, vị trí, tin nhắn, hay bộ sưu tập ảnh. Những dữ liệu này có thể bị thu thập trái phép nhằm phục vụ quảng cáo nhắm mục tiêu hoặc cho các mục đích mờ ám khác.

Không chỉ trên Android, một báo cáo từ Apteco – công ty chuyên phân tích dữ liệu – cũng cho thấy các ứng dụng trên iOS đang âm thầm thu thập thông tin hành vi người dùng: từ thói quen, sở thích cho đến vị trí thường xuyên lui tới, nhằm xây dựng hồ sơ chi tiết phục vụ mục đích riêng.

 DẤU HIỆU CHO THẤY ĐIỆN THOẠI CỦA BẠN ĐANG BỊ THEO DÕI

Một khi bị cài phần mềm gián điệp (spyware), điện thoại của bạn có thể bị đánh cắp nhiều thông tin nhạy cảm như: tin nhắn, danh bạ, mật khẩu, nội dung cuộc gọi. Việc nhận diện các dấu hiệu bất thường là bước đầu tiên để tự bảo vệ mình.

1. Xuất hiện chấm màu xanh lá hoặc cam

Nếu bạn dùng Android 12 hoặc iOS 14 trở lên, hãy chú ý góc trên bên phải màn hình. Nếu thấy chấm xanh hoặc cam, điều đó có nghĩa là camera hoặc micro đang bị sử dụng – kể cả khi bạn không mở ứng dụng nào liên quan.

2. Pin và dữ liệu di động tụt nhanh bất thường

Phần mềm gián điệp thường chạy ngầm và gửi dữ liệu ra ngoài, khiến máy nhanh nóng, hao pin và tăng mức sử dụng dữ liệu đột biến.

• iPhone: Vào Cài đặt > Di động để kiểm tra dữ liệu từng ứng dụng.

• Android: Vào Cài đặt > Mạng & Internet > Mạng di động, bật Trình tiết kiệm dữ liệu nếu cần.

Nếu bạn không dùng nhiều nhưng điện thoại vẫn nóng và hao pin nhanh, có thể có phần mềm gián điệp đang chạy ngầm.

Lưu lượng truy cập mạng tăng mạnh dù bạn không xem video hay tải file? Có thể có ứng dụng đang âm thầm gửi dữ liệu đi.

3. Máy chậm, giật, ứng dụng tự thoát

Nếu điện thoại thường xuyên giật lag, ứng dụng bị treo hoặc máy nóng lên bất thường dù không dùng nhiều, có thể đang bị chiếm dụng CPU/RAM bởi phần mềm độc hại.

4. Tin nhắn hoặc thông báo lạ

Cảnh giác nếu bạn nhận được các tin nhắn chứa ký tự lạ, mã hóa hoặc đường link đáng ngờ. Tuyệt đối không nhấp vào liên kết trong các tin nhắn dạng này.

5. Điện thoại tự hoạt động

Điện thoại tự gửi tin nhắn, gọi điện, bật/tắt Wi-Fi hoặc tự sáng màn hình dù bạn không thao tác gì? Rất có thể thiết bị đang bị điều khiển từ xa.

6. Âm thanh lạ khi gọi điện

Nếu bạn thường nghe thấy tiếng lách cách, tiếng vang, tiếng rè trong khi gọi điện, hãy nghi ngờ khả năng cuộc gọi đang bị ghi âm hoặc chuyển tiếp.

7. Không thể tắt nguồn hoặc máy tự khởi động lại

Một số spyware tinh vi có thể chặn thao tác tắt nguồn để duy trì hoạt động. Nếu bạn nhấn nút nguồn nhưng không tắt được máy, hoặc máy tự bật lại, cần kiểm tra kỹ lưỡng.

8.Điện thoại bị treo, giật lag dù cấu hình tốt

Một số phần mềm gián điệp chạy ẩn có thể làm giảm hiệu suất thiết bị, gây lag và treo máy bất thường.

9. Mic, camera tự kích hoạt không rõ lý do

Nếu đèn camera sáng lên, mic hoạt động, hay thấy ứng dụng sử dụng micro/camera mà bạn không mở, hãy cẩn trọng.

10. Nghe thấy âm thanh lạ khi gọi điện

Nếu có tiếng vọng, nhiễu sóng, hoặc tiếng lạ khi gọi – đặc biệt lặp lại nhiều lần – điện thoại của bạn có thể đang bị ghi âm hoặc theo dõi.

11. Nhận tin nhắn lạ chứa ký tự mã hóa, đường link hoặc từ nước ngoài

Những tin nhắn SMS kỳ lạ có thể là tín hiệu điều khiển phần mềm gián điệp.

12. Ứng dụng lạ xuất hiện, không nhớ đã cài đặt

Có những ứng dụng bạn không cài nhưng vẫn xuất hiện? Có thể là phần mềm theo dõi giả dạng.

13. Vị trí GPS sai lệch hoặc luôn bật dù bạn đã tắt

Một số phần mềm theo dõi sẽ tự động bật GPS hoặc chia sẻ vị trí thời gian thực.

14. Tự động bật dữ liệu/mạng/Wi-Fi mà bạn không làm

Dấu hiệu cho thấy có phần mềm đang cố lấy dữ liệu hoặc gửi thông tin ra ngoài.

Nếu bạn gặp từ 3 dấu hiệu trở lên, bạn nên:

 Kiểm tra lại toàn bộ ứng dụng đã cài

Vào mục “Quyền truy cập” để xem ứng dụng nào được phép dùng micro, camera, vị trí…

Cài đặt phần mềm chống phần mềm gián điệp (anti-spyware) uy tín

Khôi phục cài đặt gốc nếu nghi ngờ bị xâm nhập sâu

 Lời khuyên:

Luôn kiểm tra quyền truy cập của các ứng dụng. Chỉ cấp quyền cần thiết và nên gỡ bỏ các app không dùng đến. Cập nhật phần mềm thường xuyên để vá các lỗ hổng bảo mật. Khi nghi ngờ bị theo dõi, hãy khôi phục cài đặt gốc, đồng thời đổi toàn bộ mật khẩu quan trọng.