Hiện tượng dậy thì sớm ở trẻ em: Nguyên nhân, hệ lụy và giải pháp
Mặc dù không phải vấn đề mới, nhưng những dòng chia sẻ về dậy thì sớm vẫn thu hút sự quan tâm lớn từ các bậc phụ huynh. Họ đều chung mối lo lắng làm thế nào để kéo dài tuổi thơ cho con trẻ, tránh nguy cơ dậy thì sớm.
Hiểu đúng về dậy thì sớm
Theo các chuyên gia y tế, dậy thì sớm là hiện tượng các đặc điểm sinh dục phát triển sớm hơn bình thường:
Bé gái: Trước 8 tuổi (có kinh trước 9 tuổi).
Bé trai: Trước 9 tuổi.
Cha mẹ cần phân biệt giữa dậy thì thực thụ và chứng vú phát triển sớm – một rối loạn lành tính chỉ làm ngực phát triển mà không kèm theo các dấu hiệu dậy thì khác.
Trong một số trường hợp, dậy thì sớm có thể báo hiệu các bệnh lý nghiêm trọng như u não, u nang buồng trứng, hoặc bệnh tuyến giáp. Vì vậy, việc hiểu rõ về hiện tượng này là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe của trẻ.
Hệ lụy của dậy thì sớm
Dậy thì sớm ảnh hưởng đến cả thể chất lẫn tinh thần của trẻ, bao gồm:
Chiều cao hạn chế: Dậy thì sớm thúc đẩy quá trình tăng trưởng nhanh nhưng cũng khiến đĩa sụn đóng lại sớm, dẫn đến chiều cao cuối cùng thấp hơn tiềm năng.
Tâm lý bất ổn: Trẻ dễ cảm thấy lạc lõng, tự ti, hoặc bị bạn bè trêu chọc. Nội tiết tố thay đổi sớm cũng làm trẻ khó kiểm soát cảm xúc.
Nguy cơ sức khỏe lâu dài: Trẻ dậy thì sớm có nguy cơ cao mắc các bệnh như béo phì, tim mạch, và một số loại ung thư.
Nguyên nhân dẫn đến dậy thì sớm
Nhiều phụ huynh nghi ngờ thực phẩm như gà rán hoặc sữa đậu nành gây dậy thì sớm. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy:
Phytoestrogen trong đậu nành không đủ mạnh để ảnh hưởng lớn đến cơ thể trẻ.
Hormone trong thịt gà đã được kiểm soát nghiêm ngặt, nên không phải nguyên nhân chính.
Dù vậy, gà rán và thực phẩm chiên rán nói chung có thể gây béo phì, một yếu tố liên quan mật thiết đến dậy thì sớm do sự thay đổi hormone trong cơ thể.
Ngoài béo phì, các yếu tố khác có thể góp phần bao gồm:
Đồ nhựa kém chất lượng: Một số sản phẩm chứa phthalates vượt mức an toàn có thể kích thích dậy thì sớm. Cha mẹ nên ưu tiên sử dụng đồ chơi bằng thép không gỉ hoặc sứ thay cho nhựa.
Tiếp xúc nội dung không phù hợp: Tiếp xúc sớm với nội dung về tình yêu và TD qua internet, truyền hình có thể thúc đẩy trẻ nhận thức và phát triển các đặc điểm sinh d*c sớm.
Giải pháp ngăn ngừa dậy thì sớm
Kiểm soát cân nặng: Béo phì không chỉ ảnh hưởng sức khỏe chung mà còn tăng nguy cơ dậy thì sớm. Cha mẹ nên theo dõi cân nặng của trẻ theo các bảng tiêu chuẩn khoa học.
Hạn chế đồ nhựa kém chất lượng: Sử dụng sản phẩm an toàn để giảm thiểu nguy cơ tiếp xúc với phthalates.
Giám sát nội dung trẻ tiếp xúc: Hạn chế trẻ tiếp cận nội dung không phù hợp với lứa tuổi.
Chế độ ăn uống cân bằng: Tăng cường rau xanh, hạn chế thực phẩm chiên rán và đồ ngọt.
Ngoài ra, theo bác sĩ Lan, BVĐK tỉnh Quảng Ninh, để chẩn đoán xác định trẻ có bị dậy thì sớm hay không, cha mẹ cần cho trẻ đến khám sẽ được chỉ định chụp Xquang cổ tay trái để xác định tuổi xương, làm các xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ hormone, siêu âm tử cung phần phụ, siêu âm tinh hoàn-tuyến thượng thận, tùy theo kết quả sẽ có thể chụp MRI sọ não để chẩn đoán nguyên nhân. Với hệ thống trang thiết bị, máy móc, công nghệ hiện đại cùng đội ngũ bác sĩ nhi khoa chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm, bệnh nhi sẽ được thăm khám, theo dõi và điều trị.
Hiện nay phương pháp điều trị dậy thì sớm bằng thuốc Triptorelin 3,75 mg, định kỳ 28 ngày/lần được nhiều người lựa chọn. Phương pháp này sẽ làm chậm lại quá trình dậy thì sớm, giúp trẻ có thể đạt được chiều cao tối đa. Các áp lực tâm sinh lý cũng được hạn chế, nhờ vậy trẻ được phát triển đúng độ tuổi, có được sức khỏe và tinh thần tốt nhất để trưởng thành.
“Những trẻ điều trị ức chế dậy thì sau khi dừng thuốc sẽ phát triển bình thường như những đứa trẻ khác, thuốc cũng không gây ảnh hưởng đến phát triển chiều cao của trẻ và cũng không có tác dụng phụ nào đến các bộ phận khác trên cơ thể.
Tuy nhiên, việc dùng thuốc cần được sự theo dõi chặt chẽ của các bác sĩ chuyên khoa, các bậc phụ huynh không tự ý đưa con đi tiêm để tránh nguy cơ có thể xảy ra”, bác sĩ Lan nhấn mạnh.
Kết luận
Dậy thì sớm là một hiện tượng phức tạp, chịu ảnh hưởng từ cả chế độ ăn uống, môi trường sống và các yếu tố xã hội. Các bậc phụ huynh cần trang bị đầy đủ thông tin để nhận diện nguy cơ và bảo vệ sức khỏe, cũng như tương lai của con trẻ. Khi nhận thấy dấu hiệu bất thường, hãy đưa trẻ đi khám kịp thời để có biện pháp can thiệp phù hợp.
